Demir, insan vücudu için oldukça hayati bir mineraldir. Demir mineralinin en önemli görevi ise vücudun hemoglobin üretmesini sağlamaktır. Dolayısıyla demir eksikliği bulunan kişilerde hemoglobin üretimi de azalır ve kırmızı kan hücreleri yeterince oksitlenemez. Kırmızı kan hücreleri ise kanda en yoğun miktarda bulunan hücrelerdir. Kırmızı kan hücrelerinden kasıt ise eritrositler ve alyuvarlardır. Eritrositler ise vücutta bulunan oksijeni ve karbondioksiti taşıyarak gerekli organ ve dokulara taşırlar. Eritrosit hücreleri bu işi yapabilmek için gereksinim duydukları enerjiyi demir mineralinden almaktadırlar. Demir eksikliği ise vücuttaki demir mineralinin normalden çok daha düşük seviyelere inmesi durumudur[1].

Demir, vücudumuz için temel bir mineraldir. Vücutta üretilmediğinden besinler yoluyla yeterli miktarda alınması gerekir. Demirin vücuttaki en önemli görevi “hemoglobin” yapımıdır ve vücut metabolizmasındaki başlıca işlevi, oksijen taşınması ile ilgilidir. Demir oksijen taşıyan hemoglobinin yapısında bulunur; akciğer ve dokular arasında oksijen ve karbondioksit taşınmasını sağlar. Hemoglobin, kanımızdaki alyuvarlarda bulunur ve tüm dokuların yaşaması için gerekli olan oksijeni taşıma görevini gerçekleştirir. Oksijen yaşantımız için ne kadar önemli ise oksijenin kullanılabilmesi için de demir bir o kadar önemlidir. Aynı zamanda demir bağışıklık sistemi ve bilişsel performans için de gereklidir[2].

Demir, vücut için hayati öneme sahip bir mineraldir ve birçok biyolojik fonksiyonda yer alır. Demir eksikliğinin belirtileri arasında halsizlik, soluk cilt tonu, düşük enerji seviyeleri ve odaklanma güçlükleri bulunabilir. Bu nedenle, sağlıklı bir yaşam sürmek ve demir eksikliği riskini azaltmak için doğru beslenme alışkanlıkları geliştirmek önemlidir. Demir eksikliğinin beslenme tedavisi için bir beslenme uzmanı rehberliğinde hareket etmek önemlidir[3].

Beslenme düzeninde yapılacak değişiklikler, demir eksikliğinin önlenmesine yardımcı olabilir. Bu nedenle kişilerin uzman bir diyetisyenle çalışması ve demir açısından zengin besinleri tüketmesi gerekmektedir. Demir açısından zengin besinlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir[4].

Kişiye özellikle aşırı pişmemiş kırmızı et tüketmesi ve çay ile kahve tüketimini sınırlandırması tavsiye edilir. Bunun yanında ferritin düşüklüğü yaşayan kişiler bol miktarda meyve yemeli ve vücuduna C vitamini almalıdırlar. Bunlara ek olarak midye, ıstakoz, kalamar gibi kabuklu deniz hayvanları, yeşil mercimek, yeşil fasulye, peynir, kuru fasulye, nohut, lahana, brokoli, susam, pekmez, tavuk, kırmızı et, kuru baklagiller ve dut gibi çeşitli gıdaların tüketilmesi de ferritin düşüklüğünün tedavisinde önemli bir yer tutar. Demir eksikliği ciddi boyutlara ulaşan veya ilaç kullanımıyla düzenli beslenmenin demir seviyelerini artırmadığı kişilerde ise damardan demir takviyesi yöntemi uygulanabilir. Buna ek olarak kişinin sonuçlarına göre doktor tavsiyesiyle kişiye kan nakli yapılması da gerekli olabilir[1].

Hayvan bedeninin ya da süt ve yumurta gibi çıktılarının tüketilmediği vegan beslenme tarzında, bitkisel temelli ürünler tercih edilmektedir. Hayvansal gıda tüketmemek, kalp hastalıkları, yüksek kolesterol seviyesi, damar tıkanıkları gibi çeşitli hastalıklara yakalanma riskini azaltmaktadır. Bitkisel temelli besinler vücudun ihtiyaç duyduğu bazı vitamin ve mineralleri karşılanmasında yetersiz kalabilmektedir[5].

Zengin besin değerleri ile kansızlığa ve demir eksikliğine faydalıdır. Kivi ve ıspanak da demir eksikliği için tüketilmesi gereken besinlerdendir. Kabak çekirdeği de demir bakımından zengin ve ayrıca güzel bir atıştırmalıktır. Ayrıca kabak çekirdeğinin içinde K vitamini, manganez ve çinko da yüksek oranda vardır[6].

Kabuklu yemişler, yalnızca demir minerali değil, değerli yağ asitleri ve yüksek oranda protein de içermektedir. Badem, ay çekirdeği ve Antep fıstığı, demir alımı için başvurabileceğiniz kuruyemişlerdendir. Yalnız daha önce de belirttiğimiz gibi bu kuruyemişler de C vitamini ile birlikte tüketilmelidir. Örneğin, meyve salatasına ekleyeceğiniz kabak çekirdeği, ihtiyaç duyduğunuz günlük demir alımının önemli bir kısmını karşılar. 100 gram kabak çekirdeği 10 mg demir içermektedir[5].

Demir, hayvansal ve bitkisel besin kaynaklarında yüksek miktarda bulunan önemli bir mineraldir. Vücudun protein sentezleyebilmek için ihtiyaç duyduğu demir, vücutta normal oksijen taşınımına yardımcı olmaktadır. Demir, ayrıca yorgunluğun, halsizliğin ve bitkinliğin azalmasına yardımcı olur. Demir eksikliğinin halsizliğe yol açmasının en önemli nedeni, hücrelere yeterli miktarda oksijen taşınamamasıdır. Dolayısıyla demir yönünden zengin beslenmek normal enerji oluşum metabolizmasına katkıda bulunur[5].

Besin gıda takviyesi ürünleri normal beslenmenin yerine geçmez. Tüm takviye edici gıda ürünlerinde aile hekiminleri tavsiyesi ile kullanım öneririz. Bu yazı tavsiye niteliğinde değil genel bilgilendirme maksatlıdır.

Ocean Microfer Damla 30 ml

VeNatura Demir Takviye Edici Gıda 90 Kapsül

Nutraxin Demir Iron Max 17 Mg 30 Tablet

Wellcare Kidsfer Mikroenkapsüle Demir Damla 30 ml

Referanslar