Demirin vücuttaki görevleri.

Demir, insan vücudunun temel ihtiyaçlarından biridir. Bu mineral, hücrelerin oksijen taşınmasında kritik rol oynar. Demir eksikliği, yetersiz demir alımı, artan demir ihtiyacı veya demirin vücutta uygun şekilde kullanılamaması durumunda ortaya çıkar. Demir eksikliğinin çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği bilinmektedir[1].

Buna ek olarak demir, diğer vücut fonksiyonlarının doğru bir şekilde işlemesi için gereklidir. Myoglobin adı verilen kırmızı kas hücreleri de demir içerir. Bu kırmızı kas hücreleri, oksijenin kas tarafından kullanılmasına izin verir ve aynı zamanda demir, vücuttaki bazı enzimlerin sentezlenmesi için gereklidir. Genellikle katalizör görevi gören demir, enzim sentezinde hayati bir rol oynar[2].

Demirin en önemli görevlerinden biri; oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin yapımıdır. Yeterli demir olmadığında ise, vücut kan hücresi yapımında zorlanır ve doku-organlar düzgün çalışmaları için gerekli olan oksijeni alamazlar. Demir, bağışıklık sistemi ve zihinsel performans için de gereklidir. Bu nedenle demir alımı; hayatın her döneminde cinsiyet fark etmeksizin her bir birey için çok büyük önem taşımaktadır.Kandaki demir miktarı, hemoglobin ve hematokrit değerlerinin düşük çıkmasıyla ölçülür. Halsizlik ve güçsüzlük, yüzde ve deride solgunluk, çabuk yorulma, hızlı kalp atışları, baş dönmesi, asabiyet, iştahın azalması gibi bazı belirtiler demir anemisi göstergesi olarak kabul edilir. Özellikle kış aylarında el ve ayaklarda üşüme gibi belirtilerle de kendini gösterir[3].

Demir eksikliği belirtileri ve sağlık üzerindeki etkisi.

Bu bölümde, demir eksikliğinin belirtileri ve bunların günlük yaşam üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Özellikle, demir eksikliğinin neden olduğu halsizlik, ciltte solgunluk ve morluklar, nefes darlığı, kalp çarpıntısı, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi belirtiler üzerinde durulmuştur. Bu belirtiler, demir eksikliğinin erken teşhisi ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi açısından önemlidir. Sonraki bölümde, demir eksikliğinin sindirim sistemi üzerindeki etkileri incelenecektir[1].

Demir eksikliği, vücudun ihtiyaç duyduğu demir mineralinin çeşitli nedenlerle karşılanamaması durumudur. Eksikliği sonucunda kansızlık (demir eksikliği anemisi) denen hastalık ortaya çıkar. Eksikliğinin en önemli nedenlerinden biri besinlerden yeterli kadar demir mineralini alamamamızdır. Adet dönemi ve gebelikte vücudun demir ihtiyacında artış görülür[4].

Eğer demir eksikliğiniz varsa kronik yorgunluk, nefes darlığı, halsizlik, baş ağrısı, konsantrasyon problemleri, aşırı sinir, baş dönmesi, yutkunma zorluğu gibi problemler karşılaşabilirsiniz. Küçük çocuklarda özellikle bebeklerde demir eksiklği yüzünden konuşma, yürüme, dikkat eksikliği görülebilir[5].

Diyetteki demir kaynakları ve demir emilimini artırmaya yönelik ipuçları.

Demir emilimini kolaylaştıran ipuçlarından yararlanarak demir mineralinden elde ettiğiniz faydaları en yüksek düzeye çıkarabilirsiniz. Demir emilimini kolaylaştıran bazı besin gruplarından destek alarak vücut sistemlerinin işleyişine olumlu katkılarda bulunabilirsiniz. C vitamini bu açıdan oldukça yararlıdır. Demir bakımından zengin besin gruplarını C vitamini içeren besinlerle birlikte tükettiğinizde demir emilimi daha fazla olur (8). Limon ve portakal suyu gibi narenciye sularında doğal olarak bulunan C vitamini, demirin sindirim sistemi tarafından daha kolay emilmesini sağlar (9). Vücut sistemlerine katılan demir minerali bağışıklık sisteminden metabolik faaliyetlere kadar çok sayıda vücut sisteminde görev alır. Böylece demir eksikliğinden kaynaklanan sağlık sorunları en aza indirilebilir[6].

Demir metali, demir cevherlerinden elde edilir ve doğada nadiren elementel halde bulunur. Metalik demir elde etmek için, cevherdeki safsızlıkların kimyasal indirgenme yoluyla uzaklaştırılmaları gerekir. Demir, aslında büyük ölçüde karbonlu bir alaşım olarak kabul edilebilecek olan çelik yapımında kullanılır[7].

Demir mineralinin hayvansal kaynaklı mı yoksa bitkisel kaynaklı mı olduğu sıklıkla merak edilen bir konudur. Aslında iki farklı şekilde her iki kaynaktan da demir alınabilir. Demirin Hem olan ve Hem olmayan şeklinde adlandırılan iki ana çeşidi bulunur. Hem, hemoglobinde bulunan bir protein çeşididir ve vücutta Hem olan demirle bağlanmış şekilde yer alır. Hem demir, karaciğer ve et gibi hayvansal, Hem olmayan demir ise koyu yeşil yapraklı sebzeler gibi bitkisel besinlerde bulunur. Hem olmayan demir daha çok gıdada bulunsa da Hem olan demirin emilimi daha yüksek olduğundan demirin hayvansal ürünlerden alımı daha verimli olur (5)[8].

Besin gıda takviyesi ürünleri normal beslenmenin yerine geçmez. Tüm takviye edici gıda ürünlerinde aile hekiminleri tavsiyesi ile kullanım öneririz. Bu yazı tavsiye niteliğinde değil genel bilgilendirme maksatlıdır.

Dermir Minerali İçerikli Takviye Edici Ürünler

Solgar Gentle Iron 17 mg 90 V-Kapsül

VeNatura Kids Mikroenkapsüle Demir ve Vitamin C Damla 20 ml

Referanslar