Melatonin Nedir? Melatonin Ne İşe Yarar?
Melatonin nedir ve vücutta nasıl üretilir?
Melatonin, bir hormon ve aynı zamanda bir nörotransmiter olarak bilinen bir kemikalidir. Vücudunuzda doğal olarak üretilen melatonin, beyin bölgesi olarak bilinen epifiz bezinizde üretilmiştir. Pineal bez, gözlerinizin maruz kalma seviyesine göre çalışır ve vücudunuzun uyku-uykuya dalma düzenini ayarlar. Özellikle gece vücudunuzun uyku düzeninin ayarlanması önemlidir[1].
“Melatonin nedir?” Konuyu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Melatonin insanın yayılmasında doğal olarak var olan ve uyku-uyanıklık sürelerini kapsayan bir hormondur. Pineal bez veya diğer adıyla epifiz bezi -ki bu beyne yakın bir yerde bulunur- tarafından salınır. Uyku-uyanma zamanlaması yanında kan basıncının düzenlenmesi ile mevsimsel üreme girişlerini gibi sirkadiyen ritimle ilgili konfigürasyon organizasyonu de üstlenir[2].
En çok melatonin içeren besinler arasında hayvansal gıda olarak yumurta ve balık yer alır. Bitkisel besinlerde melatonin açısından zengin olan ise kuruyemişlerdir. Bazı mantar türleri, dönemler ve filizlenmiş baklagiller veya tohumlar da melatonin için iyi besin kaynaklarıdır. Melatonin içeren gıdaların tüketilmesinden sonra kan düzeyinde melatonin miktarının önemli ölçüde arttığı kanıtlanmıştır. Ayrıca geleneksel bir çözüm olan ılık bir süt de melatonin açısından zengindir ve kişinin bozulmamasını kolaylaştırabilir. Vücutta maksimum melatonin etkisi için beslenme programınıza melatonin içeren besinler gösterilebilir. (11,12)[3].
Melatonin konsantrasyonunun arttırılması.
Melatonin, vücut tarafından sentezlenen hormonlardan biridir. Melatonin etkisinin uyku döngüsülük döngülerini düzenler ve gece ile gündüzün vücut tarafından ayrıştırılmasının sağlanması şeklinde açıklanabilir. Farklı bir anlatımla uyku düzeninin kontrolünün düzenlenmesini sağlayan melatoninin üretimi ve salınımı günün saatine bağlıdır. Havanın kararması ile birlikte artar ve havanın aydınlanmaya başlaması azalır. Melatonin üretiminin yapısının yaşamasına bağlıdır. Yani yaş ilerledikçe melatonin üretimi de genellikle azalır. (1,2,3) Uykusuzluk sorunlarının giderilmesi veya jetlag belirtilerinin azaltılması için dışarıdan takviye olarak da oral yolla melatonin alınması. Bu yazıda “Melatonin nedir?”, “Melatonin ne işe yarar?” ve “Melatoninin ne zaman alınır?” gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz[3].
İlk olarak vücut düzeninin düzenlenmesinde önemli rol oynayan melatonin nedir detaylıca inceleyelim. Melatonin beyinde bulunan epifiz bezinden salgılanan bir hormondur ve beyin karanlığa karşı tepkilerden biridir. 24 saatlik gün içinde sirkadiyen ritim ayarına ve kişinin zayıflamasına yardımcı olmak melatonin dayanıklılığı arasında yer alır. (1,5) Aydınlıkta salınımı azalan ve yaygın üretimi artan melatonin, uyku ve aralıklıkların saklanması için son derece önemlidir. Havanın kararması ile birlikte vücut, melatonin üretimini arttırır ve kişinin kendisini uykulu hissetmesine sebep olur. Hava aydınlandığında ise miktar miktarı olması için sinyal verir. (4) Uykuya dalmakta veya uykuyu sürdürmekte güçlük çeken bireylerde genellikle melatonin seviyesinin düşük olduğu görülmektedir. Bu kişinin melatonin faydası için dışarıdan melatonin alması mümkündür. Dışarıdan alınan melatonin, çoğu uykusuzluk sorununu çözenler tarafından kullanılır. Ancak kıtalar arasında yapılan uzun uçuşlar sonrasında gerçekleşen jetlag gibi durumlarla baş takviyesi için veya uykuyu izlemek için de melatonin ölçümü alınabiliyor[3].
Melatonininin çoğu etkisi melatonin reseptörlerinin aktive olmasıyla ortaya çıkar. Ancak bazı etkilerin antioksidan özelliği nedeniyledir. Bitkilerde oksidatif strese karşı koruma sağlayan sıcak yiyeceklerin yanı sıra çeşitli gıdalarda da bulunur. İlaç veya takviye olarak kullanılan bu hormon genellikle laboratuvarda sentetik olarak elde edilir. Doktorla jet lag veya vardiyalı çalışma gibi uyku problemleri için kısa süreli tedavi amacıyla diyet olarak da kullanılabilir. Piyasada bulunan tabletlerle üretilen fakat ağız içine ya da dil yerine konulabilen formları da mevcuttur[2].
Melatonin özelliğinin yararları ve riskleri.
Melatonin güçlü bir antioksidandır. Serbest radikallerle savaşta hasar miktarı ve yaşlanmayı azaltabilir. Sinir sistemi üzerinde koruyucu bir koruma özelliğine sahiptir. Sinir değişimini koruyarak hayatta kalma riskini azaltır. Bazı çalışmalarda melatonin'in duygudurumu bağlantılarda yardımcı olabileceğini göstermektedir. Özellikle stres, anksiyete veya varlığı gibi bollukta bir rol oynayabilir[4].
Melatonin ilacı olarak tüketilmeden önce mutlaka besinlerle kullanılmalıdır. En çok melatonin içeren besin ise vişnedir. Vişne içeriğinde bol miktarda melatonin bulunan bir meyvedir bu nedenle uyku sorunu yaşayan kişilerde sıklıkla tavsiye edilir. Barbunya, kuru fasulye gibi baklagiller ve rezene, çemen otu, hardal, sarı kantaron gibi bitkiler de melatonin içerir. Kirazdaki melatonin, uykusuzluğa karşı oldukça faydalıdır. Ayrıca uyku hormonu triptofan içeren fındık ve ceviz de doğal bir melatonin kaynağı olarak bilinen ve uyku sorunu olan kişilerde yardımcı olabilir[2].
Melatoninin ergenlik dönemindeki gelişimin değiştirilebileceğine dair belirsiz endişeler mevcuttur. Bu endişeler henüz kesin olarak doğrulanmamış olsa da melatonin tedavisinin gereklilik durumunda çocuklar tarafından kullanılması. Çocukların oral yoldan melatonin aldıklarının güvenli olup olmadığı henüz yeterince kanıtlanmıştır[2].
Besin gıda takviyesi ürünleri normal beslenmenin yerine geçmez. Tüm takviye edici gıda ürünlerinde aile hekiminleri tavsiyesi ile kullanım öneririz. Bu yazı tavsiye niteliğinde değil genel bilgilendirme maksatlıdır.
Referanslar
1. Melatonin Nedir?. (n.d.) geri alındı April 17, 2024, itibaren www.koruhastanesi.com/melatonin-nedir-3466-5
2. Melatonin Nedir? Etkileri Nelerdir?. (n.d.) geri alındı April 17, 2024, itibaren www.buyukanadoluhastanesi.com
3. Melatonin Nedir? Melatonin Ne İşe Yarar?. (n.d.) geri alındı April 17, 2024, itibaren www.youplus.com.tr
4. (n.d.) geri alındı April 17, 2024, itibaren www.emseyhospital.com.tr
İmuneks Melatonin 3mg 60 Tablet
Melatonya Sprey 18 Ml
Viapecia Pro Melatonin 3 mg 60 Tablet